شوینده و رسوب زدا دیگ بخار (بویلر)
رسوب آب سخت در دیگهای بخار، مبدلهای حرارتی، برجهای خنککننده و لولهکشی باعث کاهش راندمان، افزایش مصرف انرژی و تشدید خوردگی آنها میشود. حتی در مواردی مانند دیگهای بخار میتواند باعث خطرناک شدن دیگ بخار گردد. رسوب زدایی دیگ بخار تنها روش رضایت بخش برای بازگرداندن راندمان انتقال حرارت با حذف کامل رسوبات است. روش های رسوب زدایی دیگ بخار، شامل دو روش مکانیکی و شیمیایی (اسیدی) هستند.
توضیحات محصول
شوینده و رسوب زدا دیگ بخار برای حذف رسوبات معدنی، بقایای روغن و چربی، و سایر آلودگیها طراحی شدهاند که میتوانند عملکرد دیگ بخار را کاهش دهند. این مواد به افزایش راندمان حرارتی، کاهش مصرف انرژی و افزایش عمر مفید تجهیزات کمک میکنند. انتخاب شوینده مناسب باید با توجه به نوع رسوبات، جنس دیگ بخار و شرایط عملیاتی انجام شود. همچنین، رعایت دستورالعملهای تولیدکننده و استفاده از مواد شیمیایی با کیفیت بالا برای جلوگیری از آسیب به تجهیزات ضروری است.
رسوب ناشی از آب سخت یکی از مهمترین چالشها در بهرهبرداری از دیگهای بخار، بویلرها، مبدلهای حرارتی، برجهای خنککننده و خطوط لوله است. تجمع رسوبات باعث کاهش راندمان انتقال حرارت، افزایش مصرف انرژی، تشدید خوردگی و حتی بروز خطرات ایمنی در دیگ بخار میشود.
به همین دلیل، رسوبزدایی دیگ بخار تنها راهکار اصولی برای بازیابی راندمان و افزایش طول عمر تجهیزات حرارتی محسوب میشود.
روشهای رسوب زدایی دیگ بخار
بهطور کلی، رسوبزدایی بویلر به دو روش اصلی انجام میشود:
- رسوبزدایی مکانیکی
- رسوبزدایی شیمیایی (قلیایی و اسیدی)
رسوب زدایی مکانیکی بویلر
رسوبزدایی مکانیکی بویلر یکی از روشهای متداول برای حذف رسوبات سخت و نیمهسخت از سطح داخلی دیگ بخار، لولهها و مبدلهای حرارتی است. در این روش، بدون استفاده از مواد شیمیایی و تنها با ابزارهای فیزیکی، لایههای رسوب از سطوح فلزی جدا میشوند.
در فرآیند رسوبزدایی مکانیکی معمولاً از برس سیمی فولادی، ابزارهای چکشی، شویندههای برقی و دستگاههای واترجت فشار بالا استفاده میشود. این تجهیزات با اعمال نیروی مکانیکی مستقیم، رسوبات چسبیده به دیوارهها را جدا میکنند.
رسوبزدایی مکانیکی عمدتاً برای دیگهای بخار کوچک و با ساختار ساده کاربرد دارد؛ زیرا دسترسی به سطوح داخلی آسانتر بوده و ابزار مناسب برای تمیزکاری در دسترس است.
در سالهای اخیر، استفاده از پمپ آب فشار قوی (Hydro Jetting) بهعنوان روشی ایمنتر و کارآمدتر توسعه یافته است. این روش با فشار بالای آب، رسوبات را بدون تماس مستقیم ابزار فلزی جدا میکند، اما همچنان بیشتر برای بویلرهای کوچک و متوسط قابل استفاده است.
در مجموع، رسوبزدایی مکانیکی بویلر بهعنوان یک روش کمهزینه و ساده شناخته میشود، اما برای دستیابی به حداکثر راندمان، معمولاً در کنار روشهای شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرد.
زایای رسوبزدایی مکانیکی بویلر
- هزینه اجرایی نسبتاً پایین
- عدم استفاده از مواد شیمیایی و اسیدها
- مناسب برای رسوبات ضخیم و سخت
- اجرای سریع در بویلرهای کوچک
معایب رسوبزدایی مکانیکی
- قدرت تمیزکنندگی محدود در رسوبات عمیق
- احتمال آسیب به سطح فلز و پوشش داخلی دیگ
- نیاز به نیروی انسانی و زمان بیشتر
- عدم امکان استفاده در بویلرهای صنعتی بزرگ و پیچیده
امروزه استفاده از واترجت فشار بالا بهعنوان روش مکانیکی مدرن توسعه یافته، اما همچنان کاربرد آن به بویلرهای کوچک صنعتی محدود است.
رسوب زدایی دیگ بخار به روش قلیایی
رسوبزدایی دیگ بخار به روش قلیایی یکی از روشهای شیمیایی برای کاهش و تغییر ساختار رسوبات ایجادشده در بویلر است. در این روش از محلولهای قلیایی استفاده میشود که با اعمال حرارت در داخل دیگ بخار، موجب نرم شدن، متخلخل شدن یا تغییر شکل رسوبات میگردند. این فرآیند باعث میشود رسوبات آمادگی بیشتری برای جدا شدن داشته باشند.
این روش بهتنهایی راندمان بالایی ندارد و معمولاً بهصورت مکمل رسوبزدایی مکانیکی یا پیشمرحلهای قبل از شستشوی اسیدی مورد استفاده قرار میگیرد.
در این روش، محلول قلیایی با غلظت مشخص در مخزن محلول تهیه شده و به کمک پمپ، وارد دیگ بخار میشود. محلول در سیستم به گردش درمیآید تا تمام سطوح داخلی دیگ و لولهها بهطور یکنواخت شستشو داده شوند.
دوز محلول قلیایی باید بر اساس میزان رسوب، نوع آلودگی و حجم دیگ بخار تعیین گردد.
پس از پایان فرآیند حرارتدهی و شستشو، لازم است سوراخهای بازرسی دیگ بخار بهموقع باز شده یا از تجهیزات فشار بالای آب استفاده شود تا رسوبات سستشده دوباره سخت نشوند.
- تأثیرگذاری محدود بهتنهایی
- مناسب برای رسوبات سولفاتی و سیلیکاتی
- نیازمند ترکیب با روش مکانیکی
دوز محلول قلیایی باید بر اساس میزان آلودگی دیگ بخار تعیین شده و بهصورت سیرکوله تزریق گردد تا یکنواختی کامل حاصل شود.
رسوبزدایی و شستشوی اسیدی دیگ بخار
رسوبزدایی و شستشوی اسیدی دیگ بخار یکی از مؤثرترین روشها برای حذف کامل رسوبات سخت، کربناته، سولفاتی و سیلیکاتی از سطح داخلی بویلر و لولهها است. این روش بهویژه زمانی کاربرد دارد که ضخامت رسوب بالا بوده و روشهای مکانیکی یا قلیایی کارایی لازم را نداشته باشند.
در شستشوی اسیدی، با استفاده از محلولهای اسیدی کنترلشده، رسوبات معدنی بهصورت شیمیایی حل شده و از سیستم خارج میشوند. با این حال، در صورت انتخاب نادرست اسید یا اجرای غیراصولی، خطر افزایش خوردگی، کاهش ایمنی دیگ بخار و آسیب به تجهیزات وجود دارد.
نکات کلیدی در رسوبزدایی اسیدی:
- آنالیز دقیق نمونه رسوب قبل از شروع
- انتخاب صحیح نوع اسید (معدنی، آلی یا ترکیبی)
- کنترل دما، غلظت، زمان تماس و سرعت سیرکولاسیون
- استفاده از شاخصهای کنترل خوردگی
- انجام عملیات در دمای کمتر از ۶۰ درجه سانتیگراد
پس از پایان عملیات، خنثیسازی اسید باقیمانده با محلول قلیایی ۵٪ و شستشو با آب گرم الزامی است.
رسوب زدایی دیگ بخار با دیسکلر (Descaler)
دیسکلرها موادی شیمیایی با پایه اسید کلریدریک هستند که قدرت بالایی در حل کردن رسوبات دارند. این مواد بدون ایجاد خوردگی قادر به پاکسازی رسوبات از سطوح فلزی و پلاستیکی میباشند. برای استفاده از این روش، دیسکلر به صورت پودری یا مایع به داخل لولهها تزریق شده و با عبور از مسیرها، رسوبات را در خود حل میکند. همچنین، به منظور افزایش کارایی و جلوگیری از آسیبهای احتمالی، از مواد خیسکننده (Surfactant) همراه با دیسکلر استفاده میشود.
ویژگیها:
- قدرت بالای حل رسوبات
- مناسب سطوح فلزی و پلاستیکی
- عدم ایجاد خوردگی در صورت مصرف اصولی
برای افزایش راندمان و جلوگیری از ترک و شکستگی، از مواد خیسکننده (Surfactant) همراه دیسکلر استفاده میشود.
رسوب زدایی دیگ بخار صنعتی با مواد DM
این روش از مواد شیمیایی با پایه فسفات بهره میبرد که علاوه بر حل کردن رسوبات موجود، از تشکیل رسوبات جدید نیز جلوگیری میکند. مواد DM با لخته کردن یونهای معلق در آب، آنها را به کف دیگ بخار منتقل میکنند. این مواد بر اساس عملکرد خود به گروههای مختلفی تقسیم میشوند، از جمله تنظیم PH، جلوگیری از اتصال کریستالهای کلسیم و منیزیم، و حل کردن کریستالهای تشکیلشده.
برای افزایش کارایی این روش، تنظیم PH در سطح استاندارد (حدود 11) ضروری است. همچنین مقدار دقیق مواد مورد استفاده باید بر اساس نیاز دیگ بخار تعیین گردد.
عملکرد مواد DM:
- لختهسازی یونهای کلسیم و منیزیم
- جلوگیری از رشد کریستالهای رسوب
- تنظیم pH آب
- جذب اکسیژن محلول و کاهش خوردگی
بهترین راندمان مواد DM زمانی حاصل میشود که pH آب در محدوده 10 تا 11 تنظیم گردد.
فرآیند استاندارد رسوبزدایی بویلر
فرایند رسوبزدایی دیگ بخار به منظور پاکسازی رسوبهای ایجاد شده در جداره و لولههای دیگ انجام میشود. این عملیات به دو روش مکانیکی و شیمیایی قابل اجرا است که روش شیمیایی معمولاً با استفاده از مواد اسیدی صورت میگیرد. نوع اسید مورد استفاده میتواند معدنی، آلی یا ترکیبی از هر دو باشد که بر اساس جنس و حساسیت دستگاهها انتخاب میشود.
برای انجام رسوبزدایی، محلول رسوبزدا با غلظت ۵ تا ۸ درصد به کمک پمپ سیرکولاسیون وارد دیگ بخار میشود و پس از عبور از لولهها، به تانک سیرکولاسیون بازمیگردد. در این فرآیند، شیر خروجی هوا برای دفع گازهای تولید شده باز نگه داشته میشود و عملیات تا زمانی که غلظت اسید ثابت بماند ادامه پیدا میکند.
غلظت اسید با محلول سود یک نرمال کنترل میشود. میزان مصرف اسید بسته به حجم دیگ بخار و مقدار رسوب متغیر است. در مواردی که رسوبهای سولفاتی و سیلیسی وجود داشته باشند، آمونیوم بای فلوراید به محلول اضافه میشود. با توجه به تولید گاز اسید فلوئوریک که سمی و خطرناک است، رعایت نکات ایمنی در حین کار ضروری است.
این عملیات در دمای کمتر از ۶۰ درجه سانتیگراد انجام میشود تا ماده محافظ تجزیه نشده و خاصیت خود را حفظ کند. پس از پایان رسوبزدایی، دیگ بخار با آب شسته شده و برای خنثیسازی باقیمانده اسید، با محلول ۵ درصد یک ماده قلیایی پر میشود. این محلول تا دمای جوش گرم شده و سپس دیگ تخلیه و مجدداً با آب گرم شسته میشود.
فرایند رسوب زدایی بویلر به شکل خلاصه
- تزریق محلول رسوبزدا (۵ تا ۸٪) با پمپ سیرکولاسیون
- گردش پیوسته محلول از بالای دیگ و تخلیه از پایین
- کنترل غلظت اسید با سود نرمال
- استفاده از NH₄HF₂ برای رسوبات سیلیکاتی (با رعایت کامل ایمنی)
- شستشو، خنثیسازی و آبکشی نهایی
توجه: ترکیب برخی مواد میتواند منجر به تولید گازهای سمی شود؛ رعایت اصول ایمنی کاملاً الزامی است.
مزایای رسوب زدایی دیگ بخار
رسوبگیری تجهیزات و دیگهای بخار از اهمیت بالایی برخوردار است و مزایای متعددی به همراه دارد. این فرآیند نه تنها باعث بهبود عملکرد تجهیزات میشود، بلکه از بروز مشکلات جدی نیز جلوگیری میکند. برخی از مهمترین مزایای رسوبگیری عبارتند از:
- جلوگیری از انسداد مسیرها: تجمع رسوب میتواند منجر به مسدود شدن مسیر شیرهای ورودی و خروجی دیگ بخار شود. رسوبگیری منظم از این مشکل پیشگیری میکند.
- حفظ طول عمر تجهیزات: رسوب روی لولهها و جداره دیگها مانع از تبادل حرارتی میشود و نیاز به حرارتدهی بیشتر را افزایش میدهد. این امر میتواند به کاهش عمر مفید تجهیزات منجر شود که با رسوبگیری میتوان از آن جلوگیری کرد.
- پیشگیری از آسیبهای ساختاری: اکسیژن موجود در آب خاصیت خورندگی بالایی دارد و میتواند باعث ایجاد ترک و سوراخ در جداره لولهها و دیگها شود. رسوبگیری به کاهش این خطر کمک میکند.
- کاهش مصرف انرژی: با حذف رسوبات، انتقال حرارت بهینهتر انجام شده و نیاز به مصرف انرژی برای افزایش دمای سیال کاهش مییابد.
به طور کلی، انجام منظم رسوبگیری نه تنها هزینههای تعمیر و نگهداری را کاهش میدهد، بلکه بهرهوری سیستم را نیز بهبود میبخشد.
قیمت مواد ضد رسوب DM دیگ بخار به عوامل مختلفی از جمله نوع، ویژگیها و درجه خلوص این مواد بستگی دارد. با توجه به تنوع موجود در این محصولات و تفاوتهای موجود در مشخصات هر کدام، پیشنهاد میشود برای دریافت اطلاعات دقیقتر و استعلام قیمت، با کارشناسان مجرب آرتا انرژی پایدار تماس حاصل فرمایید.
شرکت آرتا انرژی با افتخار آماده ارائه خدمات و تامین مواد شیمیایی مورد نیاز شما برای شستشو و رسوبزدایی سیستمهای بویلر میباشد. برای دریافت مشاوره تخصصی و ثبت سفارش، لطفاً از طریق بخش تماس با ما، با کارشناسان ما در ارتباط باشید. هدف ما ارائه بهترین خدمات به شما کارفرمایان گرامی است.
